توسط : اخبار جعلی یا Fake News و یا اخبار زرد، اصطلاحی است که برای اخبار دروغ و یا اطلاعات نادرستی که با هدف فریب مردم در سطح جامعه منتشر می‌شود بکار می‌رود. اطلاعات نادرستی که به قدری ماهرانه در میان مردم منتشر می‌شود، گویا واقعیت دارد و مردم آن را باور کرده و تاثیرات زیادی در رویکرد کلی آن‌ها نسبت به موضوع خواهد داشت.
اخبار جعلی، از طرق مختلفی به وجود می‌آید و در میان مردم نشر می‌یابد، اما این اخبار جعلی چه هست؟ ما در ادامه این مقاله می‌خواهیم شما را با انواع اخبار جعلی آشنا کنیم.
- اخبار جعلی بر مبنای سیاست
رایج‌ترین اخباری که در میان مردم انتشار می‌یابد، اخبار جعلی سیاسی است. این اخبار به منظور بهتر یا بدتر و یا متفاوت جلوه دادن شرایط برای رسیدن به هدف در نظر گرفته شده تولید می‌شود. به طور مثال در سایت EFT NEWS، خبر جعلی در مورد انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۶ انتشار یافت. در این خبر نوشته شد: پاپ فرانسیس جهان را شوکه کرد، وی دونالد ترامپ را برای رئیس جمهوری تایید می‌کند.
انتشار این مقاله، آمار عجیب و غریبی از لایک و بازدید را گرفت. نزدیک به ۹۶۰٫۰۰۰ لایک از طرف مردم آمریکا دریافت کرد. اما آیا این خبر درست بود؟ این خبر یک دروغ بزرگ بود! و جالب تر از آن این بود که همین خبر جعلی بیشترین آمار را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا گرفته بود.
- اخبار جعلی بر مبنای مذهب
بارها در شبکه‌های اجتماعی شاهد آن بودیم که اخبار جعلی مذهبی، علیه دین و مذهب افراد در سراسر جهان انتشار یافته است. این اخبار در شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند و معمولا بازدید بالایی را نیز می‌گیرند. هدف از انتشار این اخبار استفاده یا سواستفاده از احساسات مردم نسبت به دین است.
بیشتر بخوانید: سوشال لیسنینگ یا گوش دادن به شبکه‌های اجتماعی چیست؟ | معرفی ابزارهای سوشال لیسنینگ
- اخبار جعلی در مورد افراد مهم یا مشهور
قطعا شما در مورد افراد مشهور خبرهای زیادی را می‌خوانید و یا می‌شنوید. بسیاری از این اخبار جعلی و یا زرد هستند. افرادی هم هستند که یک شایعه و یا یک خبر زرد را در میان مردم منتشر می‌کنند. حتی گاهی این افراد با انتشار همین اخبار جعلی مشهور و ثروتمند نیز می‌شوند. بنابراین دلیل انتشار اینگونه خبرها می‌تواند اهداف تلافی‌جویانه، کسب شهرت و یا مطرح کردن فرد در میان مردم باشد.
- اخبار جعلی بر مبنای فروش کالا و یا خدمات
به نظر می‌رسد که خوردن قرص‌های یک کمپانی خاص به مدت ۱۲ روز افراد را به وزن دلخواه می‌رساند. حتما با این دست از آگهی‌ها بارها برخورد کرده‌اید. این نمونه‌ها جهت فروش بیشتر و افزایش درآمد دست به تعریف و تمجید بی‌پایه از محصول یا خدمتی می‌زنند. اما درستی این اخبار در کجا تایید شده است؟ اخباری که فقط با دادن یک شماره پیامک، از شما می‌خواهند تا سفارش دهید و به نتیجه دلخواه خود برسید.
- اخبار جعلی بر مبنای ترس
در فیسبوک پستی مبنی بر اینکه تعدادی دلقک شیطانی در سراسر جهان در حال گردش هستند، انتشار یافت. این پست در فیسبوک بارها و بارها توسط مردم دیده و به اشتراک گذاشته شد.
شاید برخی در آن زمان این پست را شوخی دانستند، اما بسیاری از مردم جهان آن را باور کردند. یکی از دلایل نشر این چنین اخباری ایجاد روحیه‌ی ترس و اضطراب برای شنونده است تا راه برای هدف نهایی از این طریق هموار شود.
- اخبار جعلی بر مبنای نژاد پرستی
در سال ۲۰۱۷، عکسی توسط گروهی ضد مهاجر در دنیای وب منتشر شد. عکسی از یک اتوبوس که پر از زنان محجبه و عصبی بود. اما داخل این اتوبوس زن محجبه‌ای نبود، بلکه با کمی دقت متوجه می‌شوید که کلیه صندلی‌های این اتوبوس خالی هستند.
نژاد پرستی نیز همچون دین از آن دسته موضوعاتی است که حساسیت‌های ویژه‌ای را به خود جلب می‌کند و بسیاری از این مساله استفاده می‌کنند.
- اخبار جعلی بر مبنای افسانه و توطئه
افسانه ها و اسطوره‌های بسیاری هستند که واقعیت نداشته اما در میان مردم جهان رواج پیدا کرده‌اند. قصه بشقاب پرنده‌ها، که ارتش آمریکا از آن خبر دارد، اما آن را از مردم جهان پنهان می‌کند یکی از این نمونه‌هاست.
- اخبار جعلی بر مبنای شوخی
خبری که اخیرا در میان مردم ایران انتشار یافت، باران بادمجان در شهر بود. آیا واقعا بادمجان باریده بود؟ قطعا نه. این موضوع فقط یک شوخی ساخته شده توسط تعدادی جوان بود و اگر پیگیری نمی‌شد شاید خیلی‌ها همچنان آن را واقعی می‌پنداشتند.
مبارزه با اخبار جعلی با بیگ‌دیتا و هوش مصنوعی
برای حل مشکلات اخبار جعلی و تشخیص آن، ابزارهای جدیدی ساخته شده‌اند که به ورودی تولید شده توسط انسان اتکای کمتری دارند و قادر به تشخیص این اخبار با دقت نسبتا خوبی هستند.
برای مثال گوگل در سال ۲۰۱۵ مقاله‌ای را درباره روش جدیدی برای تایید صفحات وب بر اساس صحت واقعیت‌های ارائه شده منتشر کرد. این الگوریتم به صفحات یاد شده نمره اعتماد می‌دهد که احتمالاً بعنوان بخشی از امتیاز کلی این موتور جستجو برای تعیین رتبه جستجو نیز استفاده می‌شود. این فناوری از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا تلاش می‌کند مطلب یک صفحه را بدون استفاده از سیگنال‌های شخص ثالث یعنی کاربران، درک کند و به آن نمره اعتباری بدهد.
سازمان‌ها و ابزارهای دیگری نیز برای کمک به مبارزه با اخبار جعلی وجود دارند. رسانه‌های خبری فرانسوی اعلام کردند که سرویس بررسی حقوقی با نام CrossCheck موارد خلاف واقع را شناسایی و دفع می‌کند. CrossCheck از انواع مختلفی از ابزارها از استفاده می‌کند که یکی از آن‌ها Le Monde’s Le Décodex، یک پایگاه داده شامل بیش از ۶۰۰ سایت خبری است که با عناوین “طنز”، “واقعی”، “جعلی” و غیره شناسایی و برچسب گذاری شده‌اند.
ابزارهایی در حال حاضر وجود دارند که می‌توانند به کاربران برای تشخیص سایت‌های خبری جعلی کمک کنند. هوکسی ابزاری آنلاین است که به افراد کمک می‌کند تا واقعی یا جعلی بودن اخبار انتشار یافته را بصورت آنلاین مشاهده کنند. بسیاری از برنامه های افزودنی Chrome نیز برای تشخیص اخبار جعلی ایجاد شده است. حتی وبسایت های محبوب مانند Snopes و FactCheck.org نیز می‌توانند به شناسایی اخبار جعلی کمک کنند.
تمام این ابزارها بر اساس بیگ دیتا و هوش مصنوعی عمل می‌کنند. جمع‌آوری و آنالیز دیتای شبکه‌های اجتماعی و فضای آنلاین با استفاده از هوش مصنوعی و الگوریتم‌های پیچیده‌ی ماشین لرنینگ در تشخیص اخبار جعلی تا حدودی موفق عمل کرده است.
دیتاک ابزاری برای بررسی فیک نیوز
یکی از روش‌های اساسی بررسی صحت اخبار، منبع ارائه و انتشار خبر است. برای این کار شاید بهترین روش استفاده از بیک دیتای شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌های آنلاین باشد.
اگر شما هم از فعالین حوزه‌ی دیجیتال هستید و یا بررسی اخبار و موثق بودن آن برایتان اهمیت دارد، سامانه دیتاک از ابزارهایی است که حتما به کارتان خواهد آمد. این سامانه با رصد و جمع‌آوری مداوم و گسترده‌ی تمام محتواها و اخبار منتشر شده در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، بستری را برای بررسی منبع اخبار و فیک یا واقعی بودن آن ایجاد کرده است.
وقتی با خبری که به فیک بودن آن مشکوک هستید برخورد می‌کنید، می‌توانید بخشی از متن خبر یا کلیدواژه‌ی آن را در سامانه دیتاک جستجو کرده و به منبع اولیه‌ی انتشار خبر دست پیدا کنید، سپس با بررسی معتبر بودن منبع اولیه می‌توان فیک یا واقعی بودن خبر را بررسی کرد.
برای دریافت دموی سامانه و آشنایی با دیتاک کلیک کنید.
سخن نهایی
اخبار جعلی و زرد توسط افراد و یا حتی رسانه‌ها در میان مردم رواج پیدا می‌کند و برخی از مردم آن را می‌پذیرند و برخی نیز متوجه جعلی و زرد بودن آن می‌شوند.
حتی چه بسیار افرادی که به تفسیر و یا بررسی زرد بودن این اخبار نیز می‌پردازند. انتشار این اخبار گاهی عمدی و گاهی به صورت تصادفی بوده ولی بسیاری از افراد خود را درگیر این دسته از اخبار می‌کنند.
در این مقاله نمی‌خواهیم به شما بگوییم که اهمیتی به اخبار منتشر شده در اطراف و پیرامون خود ندهید، ولیکن حتما از صحت و درستی این اخبار نیز اطمینان پیدا کنید. یکی از راه‌های بررسی واقعی بودن خبر، اعتبار اولین منبع منتشر کننده آن است. این کار با رصد و مانیتورینگ شبکه‌های اجتماعی و فضای وب امکان‌پذیر خواهد بود.
